Edremit Güncel Bilgi ve Haber Sitesi

ABD Başkanı Donald Trump'ın önümüzdeki ay Orta Doğu gezisinden sonra Türkiye'ye geleceği belirtildi. CNN Internatıonal muhabirinin verdiği bilgiye göre; Trump, önümüzdeki ay; Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne yapacağı ziyaretlerin ardından Orta Doğu gezisine Türkiye'yi de katmayı planlıyor. CNN TÜRK Ankara Temsilcisi Dicle Canova detayları aktardı.

CNN TÜRK Ankara Temsilcisi Dicle Canova'nın açıklamaları şöyle: CNN International kanalının haberinde "Trump, önümüzdeki ay Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne yapacağı ziyaretlerin ardından Orta Doğu gezisine Türkiye’yi de katmayı düşünüyor." ifadesine yer verildi.

İlginizi Çekebilir

Son dakika: Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan önemli açıklamalar

Dünya diplomasisinin kalbi Antalya'da atıyor

Erdoğan Diplomasi Forumu'na katılmak üzere Antalya'ya gitti

Yani henüz planlama aşamasında; öyle anlıyoruz, netlik yok. Ankara’da kulislerin nabzına baktığımız zaman ise, iki ismin telefon görüşmesinde ilk aşamada Erdoğan’ın Washington’a gitmesi, sonra Trump’ın Türkiye’ye gelmesi yönünde bir diyaloğun geçtiği konuşuluyor. Ancak Trump’ın bir Orta Doğu turuna çıkma niyeti olduğu biliniyor. Henüz resmî olarak duyurulmasa da Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni kapsayacak olan bu turun ardından rotasını Türkiye’ye çevirebilir mi? Neden olmasın? Neticede Trump’tan söz ediyoruz; sürprizlere açık bir lider. Ancak henüz resmiyet kazanmadı.

Bu konu CNN Türk yayınında Hande Fırat tarafından Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a da soruldu. Fidan, "Hazırlık var, liderlerin artık irade beyan ettiği bir konu. Bunun ne zaman ve nerede olacağını şu anda konuşuyoruz." dedi ve "Trump da gelebilir, Erdoğan da gidebilir." mesajını verdi. Yani Trump’ın gelme ihtimaline de açık kapı bıraktı. ABD ve Türkiye Dışişleri Bakanları, ziyarete ilişkin ön görüşmeyi yaptı. Nerede ve ne zaman bir araya gelecekleri henüz tam netleşmese de iki ismin bir araya gelmesi için mayıs veya haziran ayları konuşuluyor.

GÖZLER MAYIS AYINDA

Eğer Trump, mayıs ayında söylendiği gibi Orta Doğu turuna çıkar ve Türkiye’ye de bu kapsamda gelme kararı alırsa, mayıs ayı olabilir. Ama önce Erdoğan Washington’a gidecekse, haziran ayını bulabilir deniyor.

PEKİ, İKİ LİDERİN GÜNDEMİNDEKİ BAŞLIKLAR NE OLACAK?

ABD ile ilişkilerde uzun zamandır temel iki kritik başlık var:

1-Terörle mücadele – PYD/YPG’ye verilen destek

2-Patriotların satışının gerçekleşmemesi üzerine S-400 alımı sonrası gündeme gelen CAATSA yaptırımları – NATO müttefiklik ruhuna aykırı kısıtlamalar / F-35 programından Türkiye'nin çıkarılması

Bunlarla paralel Suriye ve Orta Doğu politikaları, Rusya-Ukrayna savaşı ve ticari ilişkiler de diğer başlıklar. Terör başlığında elbette PKK-YPG-PYD'nin artık himaye görmemesi Ankara’nın beklentisi. Terörsüz Türkiye hedefiyle atılan adımlar var, Türkiye meselenin çözümü için bir kredi açtı. Bu noktada örgütü ayakta tutan dış desteklerin de kesilmesi önemli olacak. Başta ABD olmak üzere himayenin sonlandırılması konusu yine masada. Yeni ABD yönetimi, SDG ile Şam arasında imzalanan anlaşmaya katkı verdi. SDG'nin yeni sisteme entegre olmasından yana hareket etti. Ama henüz Ankara uygulamada beklediğini bulabilmiş değil.

Kaynaklar “ilerleme yok” diyor. SDG bazı yerleri bırakıyor olsa da varlığını sürdürüyor, kendini feshetmiş değil. Bu durum uzadıkça Suriye’deki yeni yönetimin kontrol etkisi zayıflayabilir. Bu yapının kurumsallaşmasının önüne geçilmesi için gereken gücü yeni yönetimin elde etmesi lazım. Bunun yolu da hâlen var olan meşruiyet sorununun çözülmesi ile süren yaptırımların kaldırılması. ABD ile Suriye başlığında bu konu ele alınacak. ABD'nin Suriye’ye uyguladığı yaptırımların kaldırılması yönünde bir ilerleme sağlanması beklentisi var.

Suriye başlığında İsrail konusu da ele alınacaktır. Ankara’nın tavrı net: Suriye ile Türkiye iki egemen devlet olarak varacakları anlaşma ve iş birlikleri olacaktır. Bu, üçüncü ülkelere karşı bir tehdit içermez deniyor. İsrail ile normalleşmenin şartı da Gazze ve Filistin’den geçiyor. O noktada Erdoğan, Trump’a İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları konusundaki hassasiyet ve beklentileri de iletecektir ki en zorlu başlık olarak bu konu görülüyor çünkü Trump yönetiminin Gazze’yi boşaltma düşüncesine Ankara kesinlikle karşı çıkıyor.

ABD ASKERLERİ SURİYE'DEN ÇEKİLİR Mİ?

Bu da ele alınır. Orada kalmalarının bir maliyeti var. Trump, istikrarı sağlayıp çıkmaktan yana deniyor. O noktada Türkiye ile iş birliği önemli olacaktır. DEAŞ ile mücadele konusunda da zaten sorumluluk alınabileceği söylendi. Bunlar da konuşulur.

Gelelim CAATSA yaptırımlarına; bu konuda Biden döneminde başlayan ve hâlen süren görüşmeler var. Trump yönetiminin CAATSA konusunda bir çözüm istediği belirtiliyor. Rusya’ya yönelik yaptırımları içeren bir metin ama orada Rusya’dan alınan S-400’ler üzerinden Türkiye ile bağlantı kurulmuştu. Şimdi mevcut metinden S-400 bulundurmama ifadesi yerine kullanmama ifadesinin eklenebileceği konuşuluyor. Hukukçuların çalıştığı bir konu olduğu ifade ediliyor.

Bu yaptırımların kaldırılması konusunda Amerikalıların bir istisna yapma yetkisi var mı? Kendi iç hukuk sistemleri bu yönde bir karar alabilecek mi? Bu konular ayrıntılı bir şekilde görüşülecek. Ancak İsrail ve Yunanistan lobisi devrede... Trump bu iki lobiye yenik düşer mi? Yoksa ağırlığını Türkiye'den yana mı kullanır, göreceğiz.

Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesinde Türkiye'nin başından beri oynadığı rol de masada olur. Son Rusya-ABD arasındaki iletişime 2. kez İstanbul ev sahipliği yaptı. Savaşın bitirilmesine ilişkin Ankara'nın neler yapabileceği de konuşulur. Ateşkes sağlanırsa bunu gözlemlemek üzere kurulacak oluşumda muharip güç olmayacak şekilde Türkiye de yer alabilir.

Ve tabii ki son dönemde Trump'ın açıkladığı gümrük vergileri ile yaşanan ticaret savaşları... Türkiye'ye uygulanan gümrük vergisi yüzde 10'luk dilimde kaldı ancak ihracat pazarı çoğunlukla AB olduğu için buradaki daralma Türkiye'yi de etkileyebilir. Tedarik zincirinin aksaması gibi riskler de olabilir.

Ama öte yandan avantajları da var. Bu kararların beraberinde getirdiği petrol fiyatlarının düşmesi, cari açığı yavaşlatabilir. Küresel büyüme ortamındaki düşüş ve sıkı iç para politikaları, Türkiye'nin enflasyonla mücadele programına olumlu etki edebilir.

Türkiye ile ABD ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarma hedefinde (mevcutta 40 milyar dolar civarı) ABD, yüksek gümrük vergisi uyguladığı ülkelerden ziyade Türkiye ile ticareti geliştirmeye yönelebilir. Yeni pazar arayışındaki şirketler Türkiye'ye yönelebilir. Özellikle enerji başta olmak üzere ticaretin geliştirilmesi, olası Trump-Erdoğan görüşmesinin gündeminde yer alacak.

TÜRKİYE VE İSRAİL BAKÜ'DE GÖRÜŞTÜ

İki taraf arasında çatışmasızlık mekanizması kurulabileceğini ilk olarak Salı günü CNN Türk ekranlarından söylemiştik. Nitekim dün Bakü’de bu mekanizmanın kurulabilmesi için taraflar bir araya geldi. Edindiğim bilgilere göre görüşme iyi geçti. İki tarafın da birbirinin niyetini anlaması açısından önemli görülüyor. Çünkü malum, İsrail adımlarını niyet okuma üzerinden atıyor. Türkiye'nin Suriye'de kuracağı olası üs noktalarını vurmak gibi… Ki üslerin nerede olacağı, kapsamı vb. netleşmedi.

Türkiye üs kurarsa, İsrail’i hedef alabileceği gibi çeşitli korkulara sahip. Edindiğim bilgilere göre taraflar bu görüşmede birbirlerinden Suriye’de ne yapmaya çalıştıklarına dair bilgi aldı. Herkes düşüncesini söyledi. Bir çatışmasızlık mekanizması kurulacak. Bu, bir izin alma olarak görülmemeli deniyor. İki ülke, faaliyetleri hakkında birbirini önden bilgilendirecek.

Mesela hava sahasını kullanacağında bunu önceden bildirecek. Aslında sahada fiilen çalışan bir sistem var deniyor. Ama bunun kurumsallaştırılması, mutabakata varılması için bu görüşme yapıldı. İki taraf da şimdi kendi iç değerlendirmelerini yapacak. Konu nihayete ereceği zaman tekrar bir araya gelinecek.

İkinci görüşme ne zaman olur diye de nabız tuttum. Hemen bugünden yarına olmaz ama fazla da uzamaz diyebilirim. Bir aydan kısa sürede netleşmesi bekleniyor.