Edremit Güncel Bilgi ve Haber Sitesi

Aydın Hasan - ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve başlamasının ardından Amerikan askerlerinin Suriye’nin kuzeydoğusundan çekileceği haberleri, gündemde yeniden ön plana çıktı. İsrail basını, Trump yönetiminin, Tel Aviv’e, Suriye’deki askerlerini çekme kararını ilettiğini öne sürdü. Trump, ilk başkanlık döneminde sayıları 2 bin ile 2 bin 500 olduğu belirtilen ABD askerinin Suriye’den çekilmesi talimatı vermkiş ancak bu, yerine getirilmemişti. Geçen yıl Suriye’de Merkez Kuvvetler Komutanlığı’na (CENTCOM) bağlı 900 ABD askeri bulunduğu belirtilirken, Esad rejiminin yıkılması sürecinde sayı 2 bine çıkmıştı. 

ANKASAM Başkanı Profesör Seyfettin Erol, ABD’nin Suriye’den olası asker çekme kararının gerekçeleri ile bunun bölge dengelerine etkisini Milliyet’e değerlendirdi. Erol özetle şunları söyledi: 

‘Trump farkında’ 

“Trump açısından, ABD’nin Suriye’den askerlerini çekme arayışı, kararı, gönüllülükten ziyade, mecburiyetin sonucu olarak değerlendirilebilir. Trump açısından öncelikli hedef Çin merkezli Asya-Pasifik. Bunun için üzerindeki yük ve çok boyutlu maliyetlerden kurtulması gerekiyor. Zira ABD, sahada sadece maddi anlamda değil, artan Amerikan karşıtlığıyla psikolojik anlamda da büyük maliyetler ödüyor, bölgede mevcut iş birliklerini, ortaklarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalıyor. 

Trump, şunu çok net görüyor; bölgede, örneğin Suriye’nin kuzeydoğusunda bir vekil aktör inşa etmek hem çok zaman alacak hem de başta Suriye ve Türkiye olmak üzere, bölge devletleri ve halklarıyla uzun soluklu güç mücadelesinin de önünü açacak. Türkiye ve Irak’taki PKK deneyimlerinin kendisine ne tür maliyetlere yol açtığının Washington farkında... Trump, Suriye ve Irak bağlamında hedeflerine büyük ölçüde ulaştığının farkında. Ötesi, mevcut kazanımlarının kaybı anlamına gelebilir. Bölgede yeni bir iç savaş, Trump’ın en son isteyeceği şey olacaktır. Zira Büyük Amerika için hem kendi hem de uluslararası kamuoyunu ikna edecek başarı hikayelerine, yeni imaja ihtiyaç var. 

‘Orta yol formulü’ 

Bu, Trump açısından bölge ile genişletilmiş bir Abraham (İbrahim Anlaşmaları)-2 fırsatı olarak da değerlendirilebilir. Hamas-İsrail bağlamında başlattığı bu süreci, Suriye ve Irak boyutuyla destekleyerek, bölgedeki etkisini daha barışçıl, iş birlikçi ve tüm aktörlerin mutabık kaldığı yeni bir yol haritasıyla sürdürmek isteyecektir. 

Bundan ötürü Trump Suriye’nin kuzeydoğusundaki PKK/PYD/YPG/SDG’ye telkinde bulunacak ve tüm tarafların kabul edeceği bir orta yol-formül sunacaktır diye düşünüyorum. Bu formül, yeni Suriye’nin egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve üniter yapısını tehdit etmeyecek, Kürt varlığının haklarını da garanti altına alan, zayıflatılmış bir özerklik şeklinde kendisini gösterebilir.” 

‘Gözler Ankara’ya dönecek’

“ABD’nin Suriye’den çekilmesi, bir güç boşluğu oluşması şeklinde değerlendirilebilir. Düne kadar İran ve Rusya’nın varlığı da bazı çevrelerce bu mantıkla değerlendiriliyordu. Onların çekilmesiyle, iddia edildiği gibi yeni bir iç savaş başlamadı. Bilakis, yeni Suriye yapılanmasına paralel olarak, Bağdat’ın da sürece hızlıca dahil olmasıyla, önümüzdeki süreçte Lübnan’ı da içine alacak, Körfez ülkelerinin de destek verdiği bir ‘yeni Ortadoğu’ inşa süreci gündeme gelmeye başladı. Bölge, kendi sorunlarını artık kendisi çözmek ve kaderini tayin etmek istiyor. Bölgenin güvenliği, istikrarı ve bu bağlamda İsrail dahil hiçbir ülkeyi tehdit etmemesi, kazan-kazan temelli güçlü bir iş birliği birinci öncelik... 

Başta Türkiye olmak üzere bölge ülkeleri büyük sorumluluk üstlenmiş durumda. ABD’nin Suriye’den askerlerini çekmeye başlamasıyla, bölgede yaşanacak gelişmelerde gözler önce Ankara’ya dönecektir. Ankara da bunun farkında. Türkiye’nin son dönemde Şam, Bağdat, Riyad ve diğer bölgesel başkentlerde yürüttüğü temaslar, ortak bir sorumluluk ve koordinasyon inşası boyutuyla önemli. Ankara tek taraflılık değil, çok taraflılık anlayışı çerçevesinde hareket etmekten yana. Buna bölge Kürtlüğünü de içine alan ortak kader anlayışı da dahildir.” 

‘Şansı sıfıra yakın’

Seyfettin Erol, İsrail’in karara muhtemel tepkisi konusunda şunları söyledi: “İsrail, Trump’ın kararına karşı koyabilecek güçte değil. Bölgenin yeni bir iç savaşa girmesi anlamına gelecek politikalardan, hayallerden vazgeçmesi gerekiyor. Bu politikasını sürdürürse, Trump buna destek vermeyecektir. ABD’nin desteği olmaksızın, İsrail’in bölgede, Türkiye-Suriye-Irak üçlüsü karşısında şansı sıfıra yakın. Suriye’de İsrail’i tehdit eden İran ve onun destekçisi Esad dahil, vekil aktörleri büyük ölçüde oyun dışı. DAEŞ de Türkiye-Suriye-Irak iş birliği içerisinde bölgede tutunamayacaktır. Türkiye NATO üyesi, Batı ittifakının önde gelen ülkelerinden biri ve tüm krizlerde yapıcı rolüyle ön plana çıkıyor. Binyamin Netanyahu ile Beyaz Saray’da gerçekleştireceği görüşmede Trump, ‘İsrail’e sınırları ve sınırlılıklarını’ daha fazla zorlamamasını gündeme getirecektir. Trump’ın Suriye’den askerlerini çekme haberi de Netanyahu’yu böylesi bir teklife hazırlama olabilir.”

‘İsrail için rahatsız edici’

Asena Yatağan Ankara - İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Emeritus Prof. Dr. İlter Turan: ABD’nin Suriye’den çekilmesi, İsrail açısından rahatsızlık yaratabilir. Çünkü İsrail, özellikle orada bir Kürt biriminin yaşamasını ve böylece Arap dünyasının dikkatinin İsrail’den ziyade Kürtler üzerine yoğunlaşmasını arzulamıştı. ABD askeri çekilebilir fakat İsrail’e karşı hasmane hareketler olmaması için Araplar ve belki Türkiye’den bazı teminatlar alabilir. Ya da İsrail, Trump’ı ikna eder ve ABD’nin Suriye’de kalmasını sağlayabilir. İki ihtimal de güçlü. ABD askerinin çekilmesi politikası izlenecekse, İsrail’e başka teminatlar verilmesi daha muhtemel gibi geliyor.”